Στο προηγούμενο άρθρο είδαμε μια γενική περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο χώρο της πληροφορικής από τα μάτια ενός προγραμματιστή, μηχανικού λογισμικού, software Architect, ή όπως θέλετε πείτε τον. Η ουσία είναι η ίδια,,, περίπου!
Θα συνεχίσουμε εδώ περιγράφοντας το τρόπο σκέψης, το λεγόμενο «κατακερματισμό» της σκέψης σε απλά, διαδοχικά βήματα έτσι ώστε η περιγραφή των κινήσεων να αποδώσει μια ακολουθία ικανή ώστε να περιγράψει μια ενέργεια. Η πληθώρα τους ακολουθεί το μοντέλο «διαίρει και βασίλευε». Τί σημαίνει αυτό? Ότι, απλούστατα, σπάζοντας ένα πρόβλημα σε πολλά μικρά προβληματάκια, και επιλύοντας τα ένα προς ένα, καταλήγεις, αναπόφευκτα, στην επίλυση του συνολικότερου προβλήματος. Και φυσικά εξηγούμαι:
Ας πάρουμε σαν παράδειγμα κάτι απλό: Την ανάγνωση, άθροιση και εμφάνιση του αποτελέσματος στην οθόνη, 5 αριθμών που βρίσκονται σε καθε γραμμή, από ένα αρχείο κειμένου!! Ας δούμε λοιπόν τα δεδομένα:
• Κατ’αρχήν ξέρουμε οτι είναι ένα αρχείο κειμένου και οτι θα το διαβάσουμε. • Ότι διαβάζουμε ακριβώς 5 αριθμούς και τους αθροίζουμε. • Ότι κάθε αριθμός βρίσκεται σε ξεχωριστή γραμμή μέσα στο αρχείο.
Ωραία μέχρι εδώ ... Ώρα όμως για μερικές αποφάσεις: Τί είδους γλώσσα να χρησιμοποιήσουμε? Τί μας προσφέρει η μία που δε μας προσφέρει η άλλη? Στη προκειμένη περίπτωση είναι απειροελάχιστες οι διαφορές. Τίποτα ουσιαστικό δεν διαφοροποιεί τη κατάσταση. Γι’αυτό θα χρησιμοποιήσω μια γλώσσα που ξεκίνησε αμειγώς ως μαθηματική και επεκτάθηκε ως ένα πανίσχυρο εργαλείο στη φαρέτρα του προγραμματιστή. Τη Delphi!
Ας υποθέσουμε λοιπόν οτι το αρχείο που πρέπει να διαβάσουμε λέγεται InputFile.txt και περιέχει τους εξής 5 αριθμούς:
12345 21211 11000 21980 31978
Ορίζουμε με βάση τα παραπάνω οτι χρειαζόμαστε 5 διαδικασιούλες για να σπάσουμε το πρόβλημα σε μικρότερα προβληματάκια. (οι 5 διαδικασίες δεν έχουν καμία σχέση με τα 5 νούμερα που επιλέξαμε να περιέχονται στο αρχείο που θα διαβάσουμε). Η διαδικασίες λοιπόν έχουν ως εξής:
1. Θέλουμε μια διαδικασία για να ανοίξουμε το αρχείο 2. Μια διαδικασία που διαβάζει γραμμές από το αρχείο. 3. Μια διαδικασία που αθροίζει το διαβασμένο νούμερο από το αρχείο. 4. Μία διαδικασία που να δείχνει το αποτέλεσμα. 5. και τέλος μια διαδικασία που κλείνει το αρχείο.
Αυτές ορίζονται παρακάτω ως εξής:
Procedure _OpenFile; Ανοίγει το αρχείο που ορίσαμε οτι ονομάζεται «InputFile.txt»
function ReadLine( LineNumber: Integer ): String; Διαβάζει μια συγκεκριμένη γραμμή του αρχείου που ορίζεται στη παράμετρο LineNumber και την επιστρέφει.
function SumVal ( aCurrentValue: Integer; aLineNumber: Integer ): Integer; Αθροίζει τη τιμή που περιέχεται στην aCurrentValue με την τιμή που περιέχεται στη γραμμή του αρχείου aLineNumber και επιστρέφει το άθροισμα.
procedure ShowResult ( aResult : Integer ); Δείχνει το αποτέλεσμα που περιέχεται στην παράμετρο aResult στην οθόνη.
Procedure _CloseFile; Κλείνει το αρχείο InputFile.txt
Ο πλήρης κώδικας του προγράμματος παρεθέτεται παρακάτω. Λειτουργεί κανονικά! Με βάση τα όσα είπαμε το αποτέλεσμα του προγράμματος είναι αυτό:
"File Summary Result : 98514"
Θα προσπαθήσω να σχολιάσω το κώδικα που σας δίνω παρακάτω όσο καλύτερα μπορώ ώστε να καταλάβετε τι γίνεται. Τα σχόλια βρίσκονται στο τέλος κάθε γραμμής και ξεκινάνε με «//».
program Programming; // Όνομα προγράμματος
{$APPTYPE CONSOLE}
uses Windows, System, SysUtils, Classes; // Βιβλιοθήκες συστήματος που χρειαζόμαστε
Type TFileReadAndSum = Class(TComponent) // Δήλωση αντικειμένου private LocalFile : TextFile; // Χειριστής αρχείου κειμένου public Constructor Create(aOwner: TComponent); override; // Δημιουργία Αντικειμένου Destructor Destroy; override; // Καταστροφέας Αντικειμένου
Procedure _OpenFile; // Διαδικασία ανοίγματος αρχείου function ReadLine( LineNumber: Integer ): String; // Διαδικασία ανάγνωσης γραμμής function SumVal ( aCurrentValue: Integer; aLineNumber: Integer ): Integer; // Αθροιστής procedure ShowResult ( aResult : Integer ); // Παρουσίαση αποτελέσματος στην οθόνη Procedure _CloseFile; // Κλείσιμο αρχείου End;
Το κομμάτι που μόλις γράψαμε αποτελεί τη «δήλωση» των διαδικασιών που θα χρησιμοποιήσουμε. Δηλαδή την ταυτότητα των υπορουτίνων του προγράμματος. Υπορουτίνα ορίζουμε μια εσωτερική, αυτόνομη διαδικασία που εκτελεί συγκεκριμένες λειτουργίας και επιστρέφει συγκεκριμένα αποτελέσματα, ανάλογα προς τις τιμές των παραμέτρων που εισάγονται σε αυτή. Έτσι, για παράδειγμα η υπορουτίνα SumVal δέχεται 2 παραμέτρους: την aCurrentValue που πρέπει να είναι αριθμητική και την aLineNumber που επίσης πρέπει να είναι αριθμητική. Επίσης επιστρέφει μια επίσης αριθμητική τιμή. Ωραία όλα αυτά αλλά δεν έχουμε τελειώσει.. ίσα ίσα μόλις ξεκινήσαμε. Πρέπει να γράψουμε λοιπόν τι θα κάνει κάθε μια από αυτές τις υπορουτίνες. Οπότε προχωράμε στην υλοποίηση (το γράψιμο δηλαδή) του κώδικα που τις απαρτίζουν:
{ TFileReadAndSum } // Δημιουργούμε ένα στιγμιότυπο/αντίγραφο του αντικειμένου TFileReadAndSum: constructor TFileReadAndSum.Create(aOwner: TComponent); begin inherited Create(AOwner); end;
// Καταστρέφουμε ένα στιγμιότυπο/αντίγραφο του αντικειμένου TFileReadAndSum: destructor TFileReadAndSum.Destroy; begin inherited Destroy; end;
// Κλείνουμε το αρχείο, κλείνοντας το χειριστή του αρχείου InputFile.txt που ορίσαμε ως LocalFile. procedure TFileReadAndSum._CloseFile; begin CloseFile(LocalFile); end;
// Ανοίγουμε το αρχείο, ανοίγοντας το χειριστή του αρχείου InputFile.txt που ορίσαμε ως LocalFile. procedure TFileReadAndSum._OpenFile; begin AssignFile( LocalFile, 'InputFile.txt'); Reset(LocalFile); end;
// Διάβασμα μιας γραμμή από το αρχείο που ο αριθμός της ( 1 – 5) ορίζεται από την παράμετρο LineNumber function TFileReadAndSum.ReadLine(LineNumber: Integer): String; var Counter: Integer; // Δήλωση μεταβλητής μέτρησης begin if LineNumber <= 5 then // Αν η γραμμή που περιμένουμε >5 έχουμε πρόβλημα! begin Reset(LocalFile); // Ξεκινάμε από την αρχή του αρχείου ... For Counter := 1 to 5 do // ... και για κάθε γραμμή από 1 έως την 5 ... begin ReadLn(LocalFile, Result); // ... διαβάζουμε τη γραμμή ... if Counter = LineNumber then Exit; // ... και αν ο μετρητής 1 έως 5 είναι = με τη γραμμή που end; // περιμένουμε τότε επιστρέφουμε τη τιμή και φεύγουμε. end else Result := ''; // Αν LineNumber >5 τότε δεν επιστρέφουμε τίποτα. end;
// Εμφάνιση στην οθόνη του αποτελέσματος που περιέχεται στην παράμετρο aResult procedure TFileReadAndSum.ShowResult(aResult: Integer); begin Writeln( 'File Summary Result : ' + IntToStr(aResult) ); end;
// Πρόσθεση της παρούσας τιμής του αθροιστή aCrrentValue με το περιεχόμενο της γραμμής στην // παράμετρο aLineNumber. function TFileReadAndSum.SumVal(aCurrentValue: Integer; aLineNumber: Integer): Integer; begin Result := aCurrentValue + StrToInt(ReadLine(aLineNumber)); end;
// Όσο κι αν σας φανεί περίεργο,, το ουσιαστικό πρόγραμμά μας είναι αυτό που ακολουθεί! Αυτά που // γράψαμε πριν έχουν νόημα μόνο αν συνδεθούν μεταξύ τους. Έτσι φροντίζουμε εδω να κάνουμε αυτούς // τους συσχετισμούς ώστε η λογική μας να πάρει σάρκα και οστά ....
var // ΤΜΗΜΑ ΔΗΛΩΣΗΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ LineIndex : Integer; // Δείκτης αριθμού γραμμής Total : Integer; // Κράτηση συνόλου αθροίσματος ReadAndSumObject: TFileReadAndSum; // Μεταβλητή αντιγράφου αντικειμένου begin ReadAndSumObject := TFileReadAndSum.Create(nil); // Δημιουργία αντιγράφου αντικειμένου ReadAndSumObject._OpenFile; // Ανοίγουμε το αρχείο ... Total := 0; // Μηδενίζουμε τον αθροιστή. For LineIndex := 1 to 5 do // Για κάθε γραμμή από 1-5 του αρχείου Total := ReadAndSumObject.SumVal(Total, LineIndex); // αθροίζουμε αντίστοιχα όπως ορίσαμε...
ReadAndSumObject.ShowResult( Total ); // Εμφάνιση του συνόλου στην οθόνη. ReadAndSumObject._CloseFile; // Κλείσιμο αρχείου InputFile.txt FreeAndNil(ReadAndSumObject); // Διαγραφή αντιγράφου αντικειμένου
Readln; // αναμονή για Enter end. // Τερματισμός προγράμματος!!
Ωωωωωραίαααα!! Υπάρχει βέβαια ένα μικρό ζήτημα εδώ: Υποθέτουμε πως όλα θα πάνε ρολόι και οτι δεν θα υπάρχουν λάθη μέσα στο αρχείο. Πχ αντί για 12345 να διαβάσουμε κανένα 123ΨΔ. Όπως είναι αντιληπτό,, δεν υπάρχει φυσικά και περίπτωση να αθροιστεί αυτή η τιμή σαν αριθμός. Κάτι που θα καταλήξει σε σφάλμα. Γι’αυτό το λόγο υπάρχει και μια αντίστοιχη διαδικασία «διαχείρισης σφαλμάτων». Μια μικρή αλλαγή που μπορούμε να κάνουμε είναι να «προστατέψουμε» το ουσιαστικό προγραμμά μας κάπως έτσι:
Begin Try ReadAndSumObject := TFileReadAndSum.Create(nil); ReadAndSumObject._OpenFile; Total := 0; For LineIndex := 1 to 5 do Total := ReadAndSumObject.SumVal(Total, LineIndex);
ReadAndSumObject.ShowResult( Total ); ReadAndSumObject._CloseFile; FreeAndNil(ReadAndSumObject); Except On Ex: Exception do WriteLn(‘Πρόβλημα κατά την ανάγνωση/υπολογισμό με μήνυμα: ‘ + Ex.Message); End; Readln; end.
Βάλαμε δηλαδή όλο το πρόγραμμα μέσα σε ένα block try…except…end όπου το λάθος διοχετεύεται κάτω από το Except. Το Except ερχεται από τη λέξη Exception που σημαίνει «εξαίρεση». Το σφάλμα δηλαδή διοχετεύεται στην απόληξη Except για περεταίρω επεξεργασία. Εμείς, με τη σειρά μας, το επεξεργαζόμαστε δίχνοντάς το στην οθόνη.
Πλέον όλα είναι στη θέση τους. Ο κώδικας γράφτηκε, το πρόγραμμα τρέχει αλλά εσείς?! Πως μπορείτε να το δείτε να τρέχει? Φυσικά όπως αντιλαμβάνεστε υπο κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να προμηθευτείτε τη γλώσσα προγραμματισμού με κάποιο ... νόμιμο τρόπο φυσικά!! Παρόλα ταύτα οι εταιρείες έχουν και ελεύθερες εκδόσεις που δίνουν στον κόσμο δωρεαν. Οπότε μπορείτε να εγκαταστήσετε την Turbo Delphi από την Embarcadero σε αυτό το site https://downloads.embarcadero.com/free/turbodelphi . Το μέγεθος είναι 325.1 ΜΒ οπότε μπορεί να σας πάρει λίγη ώρα μέχρι να κατέβει. Εγκαταστήστε το, δημιουργείστε ένα καινούριο Console Application Project και αντιγράψτε το κώδικα του άρθρου. Πατήστε Ctrl+F9 για μεταγλώτιση και έλεγχο σφαλμάτων και F9 για να τρέξει. Αυτό είναι και το πρώτο σας ολοκληρωμένο και χρήσιμο πρόγραμμα! Προσπαθήστε να κάνετε αλλαγές ορίζοντας περισσότερες γραμμές για άθροιση στο αρχείο κλπ. Μεταγλωστίστε πάλι τρέξτε το και δείτε τις διαφοροποιήσεις.
Τώρα τελευταία, όλο και συχνότερα αντιμετωπίζω την απορεία ανθρώπων για το τί είναι πληροφορική? Τί είναι ο προγραμματιστής? Τί γράφει? Γιατί το γράφει τί σημαίνει πρόγραμμα και τα λοιπά ...
Σκέφτηκα λοιπόν, να δώσω μια μικρή ακτίδα φωτός μέσα στο χάος των προγραμμάτων, της λογικής του προγραμματισμού, της τέχνης του σχεδιασμού και στις δυνατότητες της πληροφορικής, μέσα από ένα άρθρο που μπορεί να είναι λίγο εκτενές αλλά πιστέψτε με,, στο τέλος η εικόνα θα είναι αρκετά πιο ελκυστική :-)
Τί είναι ο υπολογιστής? Μια συσκευή. Λίγο διαφορετική από το πλυντήριο στο σπίτι σας, αλλά με την ίδια σύνθεση περίπου. Δυστυχώς δεν έχει κάδο βέβαια αλλά έχει κυκλώματα και περιφερειακά τσιπάκια και τέτοιες ιστορίες όπως και το πλυντήριο. Λίγο αποτυχία ο συσχετισμός, αλλά, σοβαρά τώρα, σαν μηχανημα δεν έχει και πολλές δυνατότητες. Τουλάχιστον το πλυντήριο πλένει τα ρούχα μας. Σκοπός του είναι η διαχείριση της πληροφορίας, η αποθήκευση της και ο συνδυασμός της με άλλες ήδη υπάρχουσες πληροφορίες. Πως το κάνει αυτό?
Η όλη λειτουργία του βασίζεται στην ανάλυση ηλεκτρικών σημάτων στα επιμέρους κυκλώματα του. Δεν θα εμβαθύνω περισσότερο μιας και δεν μας ενδιαφέρει τόσο. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι οτι ο υπολογιστής μας απαρτίζεται από διάφορα κομμάτια που στο σύνολό τους προβάλλουν ένα αποτέλεσμα και το καθένα ξεχωριστά είναι υπεύθυνο για μια η περισσότερες εργασίες. Πχ η οθόνη είναι υπεύθυνη για την προβολή και την αλληλεπίδραση με το χρήστη. Ο σκληρός δίσκος για την αποθήκευση πληροφοριών, η μνήμη για τη προσωρινή κράτηση πληροφοριών και αποτελεσμάτων, το πληκτρολόγιο και το ποντίκι για την εισαγωγή και την κατάδειξη πληροφοριων κοκ.
Η καρδιά του υπολογιστή σας είναι ο επεξεργαστής (CPU = Central Processing Unit η ΚΜΕ = Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας). Η CPU είναι υπεύθυνη για την διαχείριση και επεξεργασία όλων των πληροφοριών του σύστήματος. Τα πάντα περνάνε απο εκείνη (εκτός από συγκεκριμένες προϋποθέσεις που δεν μας ενδιαφέρουν αυτή τη στιγμή). Πως είναι οι πληροφορίες αυτές?
10010101010101111000000111010111. Είναι ένας αριθμός. Ουσιαστικά είναι η μοναδική μορφή πληροφοριών που μπορεί να καταλάβει ο υπολογιστής σας. Στη πραγματικότητα είναι ο αριθμός 2.505.540.055 στο δεκαδικό σύστημα αριθμησης που ξέρουμε να μετράμε όλοι. Φυσικά δεν είναι το μοναδικό σύστημα αρίθμησης που υπάρχει. Συγκεκριμένα ο αριθμός 10010101010101111000000111010111 είναι το 2.505.540.055 στο δυαδικό σύστημα (βάση αριθμησης το 2) και το 955781D7 στο δεκαεξαδικό (βάση αρίθμησης το 16). Εύλογα θα ρωτήσει κανείς... Γιατί τόσες μορφές αρίθμησης? Σε τι ωφελούν όλα αυτά? Η απάντηση είναι πολύ απλή: Χώρος!! Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: Κάθε αριθμός - γράμμα - σύμβολο εχει μήκος 1 byte (συνήθως, γιατί μπορεί να έχει και 2 ανάλογα κάποιες προϋποθέσεις. Εμείς υποθέτουμε οτι οι χαρακτήρες που εξετάζουμε έχουν μήκος 1 byte). Αυτό σημαίνει 1 byte = 8 bits. Το bit είναι η μικρότερη μονάδα πληροφορίας που μπορεί να οριστεί, να διαχειριστεί και να αποθηκευτεί από τον υπολογιστή σας. Δηλαδή το byte 255 (αριθμητικά) είναι 11111111 στο δυαδικό άρα FF στο δεκαεξαδικό. (απο δω και στο εξής: Δεκαεξαδικό = Hex, Δυαδικό = bin, Δεκαδικό = dec). Βάζοντάς τα κάτω έχουμε:
Dec Bin Hex 255 11111111 FF
Τί πιάνει περισσότερο χώρο και τί λιγότερο? To Hex, όπως βλέπουμε ... ;-) Ουσιαστικά αυτή είναι και η σκοπιμότητά του. Η αριθμητική σύμπτηξη. Λιγότερο μέγεθος, λιγότερη χρησιμοποιούμενη μνήμη.
Μνήμη,, τι εννοούμε μνήμη? Κατ'αρχήν ας πάρουμε τους εαυτούς μας. Όλοι μας έχουμε εμπειρίες που θυμόμαστε, παιδικά χρόνια, καλές στιγμές, κακές στιγμές. Πράγματα που θυμόμαστε πάντα και πράγματα που ξεχνάμε. Μιλάμε δηλαδή για το διαχωρισμό της ανθρώπινης μνήμης σε συνειδητό - ασυνείδητο. Έτσι και οι υπολογιστές χρησιμοποιούν μια λιγο διαφορετική μορφή αρχιτεκτονικής που ορίζουν τις ικανότητες να θυμάται και να αποθηκεύει. Βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Ο διαχωρισμός τους είναι ως εξής:
ROM : Read Only Memory : Μνήμη μόνο για ανάγνωση. Περιέχει βοηθητικά προγράμματα ελέγχου των συσκευών του συστήματος, δίσκους, δισκέττες, CD-ROM, DVD κλπ. Συνήθως αρκετά μικρή μνήμη σε μέγεθος. RAM : Random Access Memory: Μνήμη τυχαίας προσπέλασης. Αυτή θεωρείται ως η κύρια μνήμη οπου χρησιμοποιείται από τα προγράμματα του συστήματός σας για προσωρινή αποθήκευση δεδομένων. Μετά το πέρας της λειτουργίας του προγράμματος η μνήμη απελευθερώνεται για να αποδοθεί σε κάποιο άλλο πρόγραμμα.
Πως "παίζουμε" τώρα με όλα αυτά? Πως καθορίζουμε τη λογική των προγραμμάτων μας? Με ένα περιβάλλον ανάπτυξης (ένα άλλο πρόγραμμα δηλαδή) που σκοπό έχει να φτιάχνει προγράμματα μέσω συμβολικής "γλώσσας προγραμματισμού". Υπάρχουν πολλές στο εμπόριο, από μεγάλες εταιρείες. Άλλες τζαμπέ άλλες επί πληρωμή ... Πολύ γνωστές είναι η Microsoft Visual Basic .NET, C#, C++, Delphi, Cobol, Clipper, Java και άλλες πολλές μικρότερες και μεγαλύτερες από αυτές. Η επιλογή είναι θέμα του καθενός μας. Του τί θέλει να κάνει, πως να το κάνει, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε γλώσσας κλπ. Υπάρχουν Projects που είναι φτιαγμένα και σε περισσότερες από μια γλώσσες συνδυαστικά. Κοινώς? Τα πάντα μπορούν να γίνουν με οποιοδήποτε τρόπο. Αρκεί να έχουμε φαντασία - όραμα - υπομονή - επιμονή και όρεξη για γράψιμο!!
Πως φαίνεται ένα πρόγραμμα? Ένα μέρος ενός προγράμματος φαίνεται παρακάτω:
procedure TfrmMain.btTestClick(Sender: TObject); var LocalArray : TByteDynArray; Counter : Integer; Res : AnsiString; begin SetLength(LocalArray, 1); For Counter := $0 to $FF do begin LocalArray[Counter-1] := Counter; SetLength(LocalArray, Length(LocalArray)+1); end; SetLength(LocalArray, Length(LocalArray)-1); Res := '';
For Counter := $0 to $FF do Res := Res + AnsiChar(LocalArray[Counter]); mmLog.Lines.Add( Res ); end;
Το τί κάνει αυτό το πραμα? Λίγη σημασία έχει ... Αυτό που έχει σημασία είναι οτι καταλαβαίνουμε τις λέξεις και μπορούμε να διαχωρίσουμε τη σύνταξη. Πχ. For <Μεταβλητή> := to do begin .... end; Η πρόταση αυτή είναι μια συγκεκριμένη σύνταξη που αναμένεται από το περιβάλλον ανάπτυξης. Ειδάλλως είναι λάθος, άρα δε τρέχει το πρόγραμμα! Αυτή η σύνταξη προέρχεται από τη γλώσσα Delphi. Ας δούμε μια άλλη γλώσσα, πχ C++:
Συγκεκριμένα προέρχεται από μια έκδοση της C++ που λέγεται Borland C++. Θα μπορούσα να συνεχίσω να παραθέτω τμήματα κώδικα από δεκάδες γλώσσες προγραμματισμού που υπάρχουν στο κόσμο της πληροφορικής. Το θεωρώ ανούσιο. Το να μάθει κανείς μια γλώσσα είναι το εύκολο της υπόθεσης. Το δύσκολο είναι να μπορέσει κανείς να απλουστεύσει το τρόπο σκέψης του τόσο ώστε να περιγράψει σε απλά βήματα τη λογική του τι θέλουμε ένα πρόγραμμα να κάνει περιγράφοντάς τη σκέψη μας κάνοντας χρήση της σύνταξης και των εντολών των γλωσσών προγραμματισμού.
Για να φτάσουμε όμως μέχρι εδώ, δηλαδή, την αποτύπωση της λογικής με απτές φράσεις και εντολές κατανοητές από τον άνθρωπο περάσαμε από τρικυμίες και μποφόρια, καινοτομίες και αποτυχίες. Οι υπολογιστές εξελίχθηκαν τεχνολογικά αλλά παρέμειναν τόσο ηλίθιοι όσο στα πρώτα χρόνια τους. Και εξηγούμαι: Δε καταλαβαίνουν τίποτα παραπάνω από τερααάστιες ακολουθίες από 0 και 1. Δηλαδή μεταφράσεις ψηφιακών σημάτων (όροι & κοιλάδες) σε 0 για κοιλάδες και 1 για όρη. (Τετραγωνισμένη μορφή της ημιτονοειδούς καμπύλης).Με αυτά ορίζονται τα κλεισίματα και τα ανοίγματα "διακοπτών" ωστε το 'α' να οριστεί σαν άλφα. Επειδή πλέον όλα γίνονται μέσω τρανζίστορς το άνοιγμα και το κλείσιμο των διακοπτών διαφέρει λιγάκι σε μορφή. Εσείς έχετε στο μυαλό σας οτι 1 = άνοιγμα διακόπτη, 0 = το κλείσιμό του.
Η βάση των πάντων? Μια γλώσσα που θεωρείται ως γλώσσα άμεσα κατανοητή από τον υπολογιστή,, η Assembly. Τα τσιπ των υπολογιστών, ο "επεξεργαστής" ως λεγόμενος, διαθέτει μια σειρά από εσωτερικές εντολές. Αυτές προδιαθέτουν και τις "χαμηλού επιπέδου" εντολές. Πως ορίζεται η Assembly? Δείτε,, κι αμα καταλάβετε σφυρίχτε μου κλέφτικα!!
.MODEL SMALL .STACK 100h .DATA HelloWorldStr DB "Hello World$", 0Dh, 0Ah .CODE pusha ;Αποθήκευση καταχωρητών κατά την είσοδο (AX,BX,CX,DX,SI,BP) mov dx, offset HelloWorldStr ;Φόρτωση μηνύματος mov ah, 09h ;Εξυπηρέτηση 09h για εμφάνιση μηνύματος στην οθόνη Int 21h ;Εμφάνιση popa ;Επαναφορά καταχωρητών πριν την έξοδο mov ah, 4Ch ;Εξυπηρέτηση 4Ch για έξοδο από το πρόγραμμα Int 21h ;Εκτέλεση εξόδου
Καλούλιιι??! Αναμφισβήτητα! Το θέμα είναι οτι αν μέχρι σήμερα,, γράφαμε έτσι θα βρισκόμασταν ακόμα στο 1985,, τεχνολογικά πάντα. Άσε που κώδικα θα έγραφαν το 1/100 των ήδη υπάρχοντων προγραμματιστών στο πλανήτη. Χάλια ... Στη προκειμένη περίπτωση το συγκεκριμένο προγραμματάκι εμφανίζει στην οθόνη απλώς ένα μήνυμα: "Hello World".
Για να γίνει κανείς προγραμματιστής,,, δε χρειάζεται πολλά πράγματα. Διάβασμα, ενασχόληση, μεράκι και σκληρή δουλειά. Ότι δηλαδή θα χρειαζόταν σε οτιδήποτε άλλο με το οποίο θα θέλαμε να καταπιαστούμε. Το κακό είναι οτι η τεχνολογία προχωράει,, και μαζί πρέπει να προχωράμε και όλοι εμείς που δραστηριοποιούμαστε σε αυτό το τομέα. Κατα τα άλλα,, τα Bachelors, Masters και λοιπά κωλό-χαρτα δεν κάνουν το προγραμματιστή. Αλλά η σκληρή δουλειά και η αγάπη για το αντικείμενο. Στα χρόνια που έχω μέσα σε αυτό το αντικείμενο, είδα καλούς επαγγελματίες χωρίς ουτε κάν χαρτί πανεπιστημιακού επιπέδου, (ΙΙΕΚ δηλαδή), να βάζουν κάτω Πολυτεχνειάδες με πουλάδες και αστέρια που φυσικά κώδικα γράψανε μόνο στη σχολή και την είδανε Bill Gates μέσα σε μια νύχτα αφού πήραν το πτυχίο τους. Όπως φυσικά και πραγματικούς επαγγελματίες και επιστήμονες να ξαναεφεύρουν το τροχό επειδή και μόνο ο τροχός που υπήρχε στο εμπόριο δεν τους άρεσε! Με ένα laptop και λίγο καφέ, δηλαδή, να φτιάχνουν τεχνολογικά διαμάντια!!
Πως αποθηκεύονται οι πληροφορίες? Σε αρχεία, καταλόγους, μέσα σε άλλους καταλόγους και πάει λέγοντας!! Η έννοια της πληροφορίες μέσα στα αρχεία διαχωρίζεται σε κείμενο (text) και δυαδικά δεδομένα (binary data). Τα αρχεία κειμένου συνήθως περιέχουν δεδομένα που μπορούν να διαβαστούν από τον άνθρωπο άμεσα. Τα δυαδικά αρχεία περιέχουν, συνήθως, μεγάλες σειρές από περίεργα σύμβολα, που φυσικά νόημα δε βγαίνει με τίποτα!! Κι όμως!! ;-)
Ας πάρουμε 2 περιπτώσεις. Ας υποθέσουμε οτι θέλουμε να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα που να διαβάζει ένα αρχείο κειμένου που ονομάζεται TestImport.txt και να το εμφανίζει στην οθόνη. Κάθε γραμμή περιέχει συγκεκριμένα στοιχειά: Πχ
Διακρίνουμε 5 πεδία με διάφορες πληροφορίες που διαχωρίζονται με το χαρακτήρα '$'. Πάμε να το σπάσουμε και να εμφανίσουμε τα δεδομένα σε μια οθόνη:
Procedure ReadLine(); var InputFile : TextFile; Line : String; Broker : TStringList; Counter : Integer; begin Assign(InputFile, 'c:\TestImport.txt'); //Προετοιμασία δείκτη αρχείου Reset(InputFile); //Ανοιγμα αρχείου Broker := TStringList.Create; //Δημιουργία λίστα σπασίματος πεδίων '$' While Not Eof(InputFile) do //Για κάθε γραμμή μέχρι τέλος του αρχείου begin ReadLn(Line, InputFile); //Διάβασμα γραμμής αρχείου Broker.Text := AnsiReplaceStr(Line, '$', #10); //Σπάσιμο πεδίων For Counter := 0 to Broker.Count -1 do //Εμφάνιση στην οθόνη όλων των πεδίων WriteLn(Broker[Counter]); end; CloseFile(InputFile); //Κλείσιμο αρχείου End; //Τελος διαδικασίας
Το αποτέλεσμα φαίνεται παρακάτω όπως θα φαίνεται στην οθόνη:
Αυτού του τύπου τα αρχεία λέγονται CSV (Comma Separated Values). Οι τιμές δηλαδή χωρίζονται με comma ή κάποιον αντίστοιχο χαρακτήρα που έχει το ρόλο του νοητού διαχωρισμού των τιμών κάθε γραμμής του αρχείου. Υπάρχουν και τα λεγόμενα Fixed Width όπου το μέγεθος είναι δεδομένο για κάθε πεδίο και σταθερό ότι και να γίνει. Το αρχείο θα γινόταν ως εξής:
Τροποποιώντας τον κώδικα λίγο παραπάνω, θα λάβουμε ακριβώς τα ίδια πράγματα.
Αντίστοιχα για τα αρχεία δυαδικών δεδομένων (binary files), συμβαίνει περίπου το ίδιο με μια μικρή διαφοροποίηση: Οτι έχουμε ήδη έτοιμη μια δομή που οριοθετεί την ανάγνωση και το γράψιμο της κάθε εγγραφής μέσα στο αρχείο. Και εξηγούμαι: Γνωρίζουμε από το πινακάκι πιο πάνω τα μεγέθη των δεδομένων προς διάβασμα. Πόσο μήκος σε χαρακτήρες έχει ο κωδικός, το ονοματεπώνυμο κλπ. Έτσι αποτυπώνουμε το πινακάκι αυτό σε μια μορφή "σφραγίδας" και παίζουμε επάνω της:
Type RecordStruct = Record Code : String[06]; FullName : String[21]; Phone : String[11]; Address : String[18]; Area : String[08]; End;
Ωραία πράματα!! Τί έχουμε εδώ? Μια χαρτογράφηση της εγγραφής με αυτά τα στοιχεία που γνωρίζουμε οτι περιέχονται ανα εγγραφή. Δηλαδή σε κάθε γραμμή του αρχείου. Αυτό βοηθάει τα πράγματα αρκετά. Γιατί? Γιατί δεν είμαστε υποχρεωμένοι να υπολογίσουμε το μήκος διαβάσματος από κάθε νοητή γραμμή του αρχείου (γιατί ουσιαστικά δεν υπάρχει πλέον γραμμή μιας και είναι δυαδικά δεδομένα). Πάμε να τα τσιμπήσουμε:
Type RecordStruct = Record Code : String[06]; FullName : String[21]; Phone : String[11]; Address : String[18]; Area : String[08]; End;
Procedure ReadBinaryData() var RecordItem : RecordStruct; DataFile : File Of RecordStruct; begin AssignFile(DataFile, 'c:\TestImport.dat'); Reset(DataFile); . . . CloseFile(DataFile); end;
Διαβάσαμε δηλαδή τα περιεχόμενα του αρχείου ως αυτά έχουν αποθηκευτεί στο αρχείο με βάση το αποτύπωμα που ορίσαμε RecordStruct = Record ...
Ωραία όλα αυτά,, και μπράβο τους που υπάρχουν. Αλλά σε τί ωφελούν τόσοι διαχωρισμοί? Γιατί μπλέξαμε τα αρχεία κειμένου και τα δυαδικά αρχεία σε ένα αχταρμά? Η εξήγηση είναι απλή: Υπο κανονικές συνθήκες ένα αρχείο πρέπει να περιέχει μόνο μίας μορφής δεδομένα. Δηλαδή κείμενο, ή αριθμούς έτσι ώστε τα πράγματα που διαβάζονται να διαβάζονται με συγκεκριμένη τυποποίηση. Αργότερα φυσικά, αυτό άλλαξε αλλά κρατήθηκε η προς τα πίσω συμβατότητα. Έτσι πλέον στα δυαδικά αρχεία και με την τυπολογία που ορίσαμε στο τελευταίο παράδειγμα μπορούμε να μπλέξουμε τα πράγματα και να έχουμε αριθμούς και κείμενο και αριθμούς κινητής υποδιαστολής και λοιπά.
Μιας και μιλάμε για κείμενα, αριθμούς και τέτοια,, ας δουμε τί εννοούμε κείμενο και αριθμοί.. Κείμενο είναι το κείμενο που ξέρουμε όλοι. Αποτελείται από γράμματα της αλφαβήτου, σημεία στίξης, αριθμούς υπο μορφή κειμένου κλπ. Συνήθως μια τέτοια γραμμή κειμένου ονομάζεται "συμβολοσειρά" ή "αλφαριθμητική τιμή" δηλαδή τιμή που αποτελείται από γράμματα και αριθμούς. Διαχωρίζω τους αριθμούς σε αριθμούς και αριθμούς κειμένου γιατί υπάρχει σοβαρός λόγος!! Αν πάρουμε τον αριθμό 65 πχ. σε μορφή κειμένου τότε έχουμε 2 χαρακτήρες: το 6 και το 5. Αν πάρουμε όμως την αριθμητική τιμή του 65 και προσπαθήσουμε να δείξουμε το χαρακτήρα 65 από τον πίνακα χαρακτήρων που κρατείται εσωτερικά στον υπολογιστή σας θα δούμε οτι είναι το γράμμα 'Α'. Τί σημαίνει αυτό? Το σύστημα αναγνωρίζει τους χαρακτήρες που γράφονται σε ένα αρχείο με βάση την κωδική τους αντιστοιχία. Δηλ 'Α' = 65, 'Β' = 66, 'C' = 67 κοκ. Αυτός ο πίνακας ονομάζεται πίνακας ASCII (προφέρεται 'άσκι'). Επειδή τώρα οι τιμές είτε αλφαριθμητικές, είτε αμειγώς αριθμητικές κρατούνται σε προσωρινές θέσης μνήμης πρέπει ο υπολογιστής σας να γνωρίζει τί τιμές θα κρατηθούν ώστε να δεσμεύσει το κατάλληλο μέγεθος μνήμης σε bytes προκειμένου να κρατηθεί η εκάστοτε τιμή. Πχ ας δούμε το παρακάτω παραδειγματάκι σε C++:
#include #include
int main(void) { signed int iNumber = 12345; char* AlphaNumericValue = "Hello World!";
return 0; }
Το προγραμματάκι δε κάνει τίποτα περισσότερο παρά να ορίζει μεταβλητές (θέσεις μνήμης προσωρινής αποθήκευσης) για να κρατήσει τον αριθμό 12345 και τη φράση "Hello World!". Προσέξτε τη δήλωση "signed int". Η "signed int" ορίζει μια μεταβλητή τύπου integer (ακέραιου αριθμού) o οποίος πρέπει να είναι >= 0 και <= 65535. Δηλαδή αν προσπαθήσουμε να την εξισώσουμε με 70123 το πρόγραμμα θα βγάλει σφάλμα. Γιατί? Πολύ απλά: Για να κρατήσουμε έναν αριθμό τύπου signed int πρέπει να χρησιμοποιήσουμε 2 bytes. Αρα ξέρει με τη δήλωση αυτη ο υπολογιστής οτι θα πρέπει να δεσμεύσει 2 bytes στη μνήμη για να αποτυπώσει τον αριθμό 12345. Δηλαδή θα γίνει 30 & 39 hex. Το 70123 όμως στο hex γίνεται 1 11ΕΒ hex. 1 byte δηλαδή παραπάνω απ'ότι μπορούμε να κρατήσουμε. Οπότε αντί να κάνουμε χρήση 2bytes πάμε να χρησιμοποιήσουμε 3bytes. Κάτι που φυσικά θα μπορούσε να είναι καταστροφικό αν δεν μας πληροφορούσε η C++ οτι ο τύπος της μεταβλητής είναι εσφαλμένος.
Πάμε τώρα να δούμε το δεύτερο τύπο char* να δούμε κάτι καλό!! Το "char" βγαίνει από τα 4 αρχικά γράμματα της λέξης "character" που σημαίνει χαρακτήρας. Όλα καλά μέχρι εδώ!! Έλα μου όμως που η C++ ξέρει μόνο αυτό!! Δηλαδή δε γνωρίζει τι σημαίνει φράση ή πρόταση ή αλφαριθμητικό?! Το οτι βέβαια δε το ξέρει, υπάρχει λόγος που γίνεται. Ο αστερίσκος δίπλα στο char,, char* λέει στη C++ ότι πρόκειται να κρατηθεί μεταβλητό μήκος χαρακτήρων ξεκινώντας από τη θέση στη μνήμη που υπάρχει ο πρώτος χαρακτήρας. Λίγο τρελούτσικο,, αλλά θα το ξεδιαλύνουμε .. Ας πάρουμε το "Hello World!". Με βάση τα όσα είπαμε, για το char η AlphaNumericValue θα πρέπει να ξέρει μόνο το "H". Και σωστά. ΌΜΩΣ! Το αστεράκι "*" μετατρέπει το AlphaNumericValue σε ένα δείκτη σε πίνακα χαρακτήρων που οριοθετείται από το χαρακτήρα 0.?! Προκειμένου δηλαδή να γνωρίζει η C++ οτι τελειώνει μια αλφαριθμητική τιμή προσθέτει στο τέλος κάθε αλφαριθμητικής τιμής το χαρακτήρα \0. Οπότε το παραπάνω στη μνήμη γίνεται:
Το παραπάνω ορίζεται ως δείκτης σε πίνακα χαρακτήρων (pointer to character array) η (pointer to characters). Γιατί διάλεξα αυτό το τρόπο να σας δείξω τις αλφαριθμητικές τιμές? Τη C++ δηλαδή? Γιατί μπορεί να μη φαίνεται στις περισσότερες γλώσσες αλλά μέσες άκρες τα πράγματα είναι ακριβώς ίδια σε όλους. Ο τύπος δεδομένων "String" που χρησιμοποιείται σε άλλες γλώσσες και στη C++ κατ'επέκταση δουλεύει με τον ίδιο τρόπο για όλα. Γνωρίζει δηλαδή πίνακα χαρακτήρων. Τίποτα άλλο. Γι'αυτό όταν ρωτάστε: Πόσο πρόκειται να φτάσει το μέγεθος του επωνύμου, πχ αναμένεται να απαντήσετε με ένα λογικό μέγεθος του μεγαλύτερου επωνύμου που μπορείτε να σκεφτείτε. 20 - 30 ή ακόμα και 50 χαρακτήρες για τα σύνθετα επώνυμα πχ.
Πάμε να χαλαρώσουμε λιγάκι .. πολλές οι πληροφορίες και πως να τις διαχειρισούμε!! Ας δούμε λίγες πράξεις με αριθμους ... Έστω έχουμε τις μεταβλητές iInt τύπου integer, fFloat τύπου double, sText τύπου String (ίδιο με char*). Τότε ισχύουν τα εξής:
#include #include
int main(void) { int iInt = 0; // ---> δήλωση μεταβλητής & αρχικοποίηση με 0.
String sText = "Hello World!"; // ---> sText = "Hello World!" sText += " of Greece!"; // ---> πρόσθεση και άλλου κειμένου sText = "Hello World! of Greece!"
return 0; }
Ουσιαστικά αυτό που κάναμε είναι αριθμητικές πράξεις και ανάθεση των τιμών σε μεταβλητές ιδίου τύπου. Εδώ λοιπον έχουμε ένα θεματάκι: Κάναμε χρήση ενός ακέραιου αριθμού (4 bytes μέγεθος) και ενός αριθμού κινητής υποδιαστολής double (8 bytes μέγεθος). Αφού τα αποτελέσματα και των δύο τύπων πράξεων, (ακέραιοι & κινητής υποδιαστολής) είναι μικρότερα από τα μέγιστα όρια αντοχής των τύπων γιατί δε διαλέξαμε να κάνουμε τις πράξεις μόνο στη πρώτη μεταβλητή? Η απάντηση επίσης είναι απλή! Ο ορισμός υποδιαστολής δεν είναι ανεκτή από τους ακέραιους. Όπως και στα μαθηματικά. Με λίγα λόγια μπορεί να γίνει ακέραιος και κινητής υποδιαστολής υπολογισμός σε double μεταβλητή αυτό δεν ισχύει και για ακέραια μεταβλητή. Και ερχόμαστε στο επομενο ερώτημα: Γιατί τότε δε χρησιμοποιούμε μόνο μεταβλητές τύπου double να τελειώνουμε? Γιατί πολύ απλά όπως αναφέραμε πιο πάνω το μήκος σε bytes του double είναι 8. Άρα 2, 3 ή περισσότερες μεταβλητές αν δηλωθούν προς χρήση αυτόματα ανεβαίνει η μνήμη που δεσμεύεται κατά 8 * (1, 2, 3 .... ν) bytes, ανεξάρτητα από το τις τιμές που κρατάμε σε αυτες τις δεσμευμένες περιοχές μνήμης. Σκοπός είναι η χρήση της μνήμης που πραγματικά χρειαζόμαστε μιας και η μνήμη του υπολογιστή δεν είναι ανεξάντλητη, όπως επίσης τα προγράμματά μας δεσμεύουν μνήμη σε ένα σύστημα κατά την εκτέλεσή τους, το ίδιο γίνεται και με 10δες άλλα που τρέχουν την ίδια ακριβώς στιγμή στο ίδιο σύστημα. Άρα η μνήμη επιβαρύνεται με αρκετά πράγματα που ουσιαστικά δεν χρειάζονται.
Ωραία ολα αυτά .. λίγο πολύπλοκα αλλά ίσως είναι η μοναδική πολυπλοκότητα που αξίζει να υπάρχει. Γιατί προφανώς,, δε γίνεται αλλιώς. Το να φτιάξουμε ένα προγραμματάκι που να κάνει 5 πράγματάκια για προσωπική μας χρήση, δεν είναι δύσκολη υπόθεση. Τί γίνεται όμως όταν μπαίνουμε στα άδυτα των εταιρειών και τον οργανισμών που παράγουν προγράμματα για τους χρήστες της αγοράς? Η φάση της ανάπτυξης ή αλλιώς του γραψίματος του κώδικα του προγράμματος, θεωρείται οτι είναι η λιγότερη δουλειά απο όλες τις άλλες που πρέπει να γίνουν:
1. Ανάλυση Η φάση της ανάλυσης προϋποθέτει τη συγκέντρωση των πληροφοριών που χρειαζόμαστε έτσι ώστε να γνωρίζουμε επ'ακριβώς τι είναι αυτό που θέλουμε να φτιάξουμε. Τί πρέπει να κάνει, πως να το κάνει, που να το κάνει και για ποιόν. Εμπλουτίζουμε δηλαδή το βασικό μοντέλο Input - Processing - Output όπως σχηματικά κάτω:
Ορίζουμε δηλαδή, τί είναι το input και τι περιλαμβάνει, τι είναι το OUTPUT και τί περιλαμβάνει και τέλος τι είναι το OUTPUT και φυσικά τί περιλαμβάνει και αυτό απο τη πλευρά του.
Εφόσων έχουμε καταγράψει λεπτομερώς και έχουμε περιγράψει τις συνθήκες λειτουργίας του προγράμματος μαζί με τις διαδικασίες και έχουμε ήδη δημιουργήσει όλες εικόνες που χρειαζόμαστε, περνάμε στη φάση του σχεδιασμού.
2. Σχεδιασμός Η φάση του σχεδιασμού προϋποθέτει την συγκέντρωση του team που θα λάβει μέρος στην ανάπτυξη του προγράμματος. Αναλυτές για την επεξήγηση των πληροφοριών που έχουν συγκεντρώσει από τη φάση της ανάλυσης, τους προγραμματιστές που θα αναλάβουν την συγγραφή και την ανάπτυξη της εφαρμογής, τεχνικούς για τυγχόν επιπρόσθετο εξοπλισμό που μπορεί να χρειαστεί κατά τη φάση της ανάπτυξης ή του testing κλπ. Η κατάληξη, μετά από διαβουλεύσεις, ιδέες που πέφτουν στο τραπέζι και λοιπά είναι η σχηματική αποτύπωση της ροής των πληροφοριών. Αυτό το σχεδιάγραμμα ονομάζεται FLOW CHART και αποτυπώνει σχηματικά μεν, λεπτομερώς δε, τη "ροή της πληροφορίας". Επίσης αποφασίζονται τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν, (γλώσσες προγραμματισμού, βιβλιοθήκες, μηχανήματα κλπ).
3. Ανάπτυξη Η φάση της ανάπτυξης είναι η φάση στην οποία η ομάδα των προγραμματιστών ξεκινάει την συγγραφή του κώδικα που απαρτίζει το πρόγραμμα που περιέγραψαν οι αναλυτές στη φάση της Ανάλυσης και του Σχεδιασμού. Πλέον είναι ξεκάθαρος ο στόχος, η εικόνα της εφαρμογής, καθώς και ο τρόπος που θα φτάσουμε στην επίτευξη του στόχου μας. Δηλαδή την ολοκλήρωση μιας εφαρμογής που κάνει ακριβώς ότι περιγράφεται από τα σχέδια της εταιρείας.
4. Testing Πρίν την ολοκλήρωση της ανάπτυξης, μια ομάδα ατόμων, ανεξάρτητη από την ομάδα ανάπτυξης, αναλαμβάνει να περάσει την εφαρμογή από "κόσκινο"!! Δηλαδή να βρει πιθανά λάθη που μπορεί να κάνει η εφαρμογή βάσει των προδιαγραφών που έχουν στα χέρια τους. Μηνύματα λάθους που δεν είναι σωστά, αποτελέσματα που επίσης μπορεί να μην είναι σωστά, και λάθος υπολογισμοί κλπ. Όλα αυτά καταγράφονται και δίνονται πίσω στο τμήμα ανάπτυξης για διόρθωση των επίμαχων σημείων της εφαρμογής. Συνήθως αυτό το στάδιο διαρκεί αρκετά μιας και οι συνδιασμοί και ο σχολαστικός έλεγχος είναι επίπονη διαδικασία για ανθρώπους και συστήματα.
5. Πιλοτική εκτέλεση Μετά το testing, η εφαρμογή μπαίνει σε πιλοτική εκτέλεση. Δηλαδή εγκαθίσταται από το τεχνικό προσωπικό (προγραμματιστές, αναλυτές, τεχνικούς) σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό που θα εκτελείται μόλις βγεί στην αγορά. Αυτό γίνεται για να ελεγθεί σε πραγματικές συνθήκες και οι πιθανες αρνητικές αντιδράσεις της εφαρμογής που δεν έχουν αναγνωριστεί κατά τη φάση του testing. Συνήθως η πιλοτική φάση, διαρκεί από εβδομάδα μέχρι και αρκετούς μήνες ανάλογα με το μέγεθος της εφαρμογής και της σπουδαιότητας των διαχειριζόμενων πληροφοριών. Τυγχόν σφάλματα που βρίσκονται, αναγνωρίζονται και είτε διορθώνονται επι τόπου ή αναθέτεται στο team ανάπτυξης να διορθώσουν το πρόβλημα.
6. Live Τελειώνοντας το κύκλο ανάπτυξης, επέρχεται η φυσική κατάληξη της εφαρμογής. Η εγκατάσταση στο πελάτη ή το λανσάρισμα στην αγορά. Σε αυτή τη φάση έχουμε το πέρας των εργασιών και της πώλησης πλέον ως ένα ολοκληρωμένο προϊόν στην αγορά! Ο στόχος μας δηλαδή έχει επιτευχθεί. Έχουμε φτάσει να κάνουμε πραγματικότητα μια ιδέα γραμμένη στο χαρτί, πράξη βλεποντάς το να εκτελείται μέσα σε έναν υπολογιστή μας!! Φανταστικό συναίσθημα! Πιστέψτε με! Το νιώθεις παιδί σου ... :-)
